Μουσική της Δαχομέης
Αν ψάξετε τη Δαχομέη στο σημερινό χάρτη, είναι βέβαιο πώς δεν θα τη βρείτε, γιατί απλώς το αρχαίο Βασίλειο της Δαχομέης έπαψε να υφίσταται εδώ κι έναν αιώνα και τη θέση του καταλαμβάνει σήμερα το Μπενίν, ένα κομμάτι της Νιγηρίας κι άλλο ένα του Τόγκο. Συγκριτικά με όλους τους ανωτέρω, οι σκλάβοι με καταγωγή τη Δαχομέη που έφτασαν στην Κούβα ήταν λιγότεροι, ωστόσο η μουσική με την ίδια καταγωγή διείσδυσε στην Κούβα με ποικίλους τρόπους. Εν πρώτοις, οι αμιγείς Δαχομεϊάνοι, ανήκοντες στο ευρύτερο γλωσσο-πολιτιστικό έθνος των Ewe - Fon, ονομάστηκαν Arará από την παραφθορά του ονόματος μιας απ΄τις παλιές πόλεις της Δαχομέης (Ardrá) και ομοίως βαφτίστηκε όλη η κουλτούρα που κουβάλησαν μαζί τους. Καθεαυτή η θρησκεία των Arará είναι ουσιαστικά ο παππούς του Vodοú της Αϊτής (στους Arará, το πνεύμα λέγεται foddún) και στην Κούβα, που απαντάται η πιο καθαρή μορφή της, είναι μια ερμητικά κλειστή σέχτα, που γι΄αυτό σήμερα βρίσκεται σε αριθμητικό μαρασμό (σε αντίθεση με τον ανοιχτό και «λαϊκό» χαρακτήρα των θρησκειών Yoruba και Congo) και οι λίγοι πιστοί της απαντώνται κυρίως στην επαρχία του Matanzas.
Η μουσική των Arará έχει σχεδόν πάντα αργό ή μεσαίο, υπνωτιστικό τέμπο και βασικό χαρακτηριστικό της είναι το εντελώς παράδοξο ρυθμικό «μέτρημα» στο τραγούδι, ενώ ένα σεβαστό μέρος του Arará ρεπερτορίου είναι a capella (αμιγώς φωνητικό), με περιστασιακή συνοδεία από παλαμάκια ή χτυπήματα των χεριών πάνω στο κορμί. Στο βασικό μέρος της τελετής, πάντως, παίζονται τα τρία (κι άλλοτε τέσσερα) παραδοσιακά τύμπανα, συνήθως ζωγραφισμένα με θρησκευτικά σύμβολα, με μια κουδούνα να τα συνοδεύει .
Εκτός απ΄τη μουσική Arará, οι νότες της Δαχομέης έχουν μπει κι από άλλη πόρτα στη μουσική της Κούβας : μετά την επανάσταση των σκλάβων στην Αϊτή (που οι σκλάβοι απ΄τη Δαχομέη πλειοψηφούσαν), αρκετοί Αϊτινοί πέρασαν το θαλάσσιο στενό κι εγκαταστάθηκαν στην ανατολική Κούβα, φέρνοντας μαζί τους γαλλο - αϊτινά ήθη και μια μουσική όχι καθαρά αφρικάνικη, αλλά οπωσδήποτε «αφρικανότροπη», αν είναι δόκιμη η έκφραση. Μάλιστα, η μετακίνηση Αϊτινών επιτάθηκε κατά τον 19ο αιώνα, όταν η μαζική βιομηχανία της ζάχαρης και ο συναγόμενος πλούτος έφεραν δεκάδες χιλιάδες φτωχών Αϊτινών για δουλειά στις εκτεταμένες καλλιέργειες ζαχαροκάλαμου της ανατολικής Κούβας. Αποτέλεσμα της ξενιτιάς, η ισχυρότατη αϊτινή παρουσία και επιρροή σ΄ολόκληρο εκείνο το κομμάτι του νησιού και η ίδρυση των Tumbas Francesas, «μαύρων» λεσχών με γαλλικές επιρροές μέσα απ΄τις οποίες βγήκε το ομώνυμο μουσικό στυλ, με ογκώδη τύμπανα (φωτογραφία αριστερά : tumba francesa στο Santiago de Cuba, δεκαετία 1940) και σατιρικό χορό, ενώ η ίδια η θρησκεία vodú αριθμεί ακόμα πολυπληθείς κοινότητες στο Santiago de Cuba και το Guantánamo, κρατώντας σε μεγάλο βαθμό ακέραιη την αϊτινή θρησκευτική μουσική παράδοση, πού όπως είπαμε, επίσης κρατάει γερά από τη Δαχομέη.
H κουβανο-αϊτινή μουσική συνιστά, στην ανατολική Κούβα, το αντίστοιχο των ρυθμών της Santeria, του Palo και της Rumba στη δυτική πλευρά του νησιού : στυλ όπως το gagá παίζονται (και τραγουδιούνται στα αφρο-γαλλικά creól) σε φιέστες του δρόμου, θρησκευτικές γιορτές και το ίδιο το Καρναβάλι, ενώ άλλοι ρυθμοί, όπως το Vodú, έχουν αμιγώς θρησκευτική λειτουργία και εκτελούνται στις ερμητικές τελετουργίες της κουβανέζικης εκδοχής της αϊτινής θρησκείας που γνωρίζουμε ως Βουντού (και που είναι η κύρια αφρικάνικης καταγωγής θρησκεία στην ανατολική πλευρά της χώρας).
