Orishas
Οι Οrishas είναι ενήλικα τέκνα του Olodumare (Olorun). Έχουν επιφορτιστεί με το καθήκον της σωτηρίας της Γης, την επίβλεψη των ανθρώπινων σχέσεων και ο καθένας τους εξουσιάζει ένα τμήμα της φύσης. Είναι περισσότερο ημίθεοι στη θρησκεία της Santería. Επειδή ο Olodumare προχώρησε στην δημιουργία άλλων συμπάντων, η λατρεία της Santeria επικεντρώθηκε στους Orishas. Πριν από το δουλεμπόριο, κάθε μεγάλη πόλη στην περιοχή της Yoruba ήταν κέντρο λατρείας για ένα διαφορετικό Orisha. Όταν οι δούλοι αναμίχθηκαν και αναγκάστηκαν να συνυπάρξουν με άλλους λαούς - φυλές έξω από τις πατρίδες τους, η λατρεία αυτών των Orishas αναμίχτηκε και αυτή.
Oya (Yansa, Yansan)
Άγιος: Our Lady of Candelmas ή Αγίας Θηρεσίας Χρώματα: Καφέ, σκούρο κόκκινο ή πολυχρωμία Αριθμός: 9 Ακόμα μια ποταμίσια θεότητα στην Αφρική, πήρε στην Κούβα τίς ιδιότητες της θεάς της θύελλας, των ανέμων και της βροχής, ενώ ένας «δρόμος» της σχετίζεται και με τον κόσμο των νεκρών (φύλακας του νεκροταφείου). Είναι δύστροπη, βίαια, η κατ΄εξοχήν «αμαζόνα» του κόσμου των orishas, συντροφεύει στους πολέμους τον Changó, με τον οποίο αποτελούν κανονικό ζευγάρι (ο κεραυνός και η θύελλα). Στην καθολική εικονογραφία, αντιστοιχεί στην Παρθένο των Κεριών ή στην Αγία Τερέζα. Χρώμα της το μπορντώ, σύμβολα της το ξίφος, το iruke (ουρά αλόγου) και η μάσκα, ημέρα της η Παρασκευή και γιορτή της, η 2η Φεβρουαρίου.
Obatalá Άγιος: Παναγία του Ελέους Χρώματα: Λευκό Αριθμός: 8 O θεός-δημιουργός του ανθρώπου και πρεσβύτερος όλων των orishas, που σχετίζεται με τη γαλήνη, την ειρήνη και την σοφία. Σε κάποιες υποστάσεις του (“caminos” – «δρόμους») παρουσιάζεται ως άνδρας και σε κάποιες άλλες, ως γυναίκα. Σε κάθε περίπτωση, είναι μια νηφάλια και αγαθοποιός θεότητα, που ωστόσο απαιτεί ιδιαίτερο σεβασμό και σοβαρότητα από τους πιστούς του. Στην καθολική εικονογραφία, αντιστοιχεί στον Ιησού Χριστό ή στην Παρθένο της Θείας Χάριτος (Virgen De Las Mercedes). είναι συχνά ο Orisha που διαμεσολαβεί σε τυχόν διαφορές μεταξύ των άλλων Οrishas. Συχνά απεικονίζεται ως ένας ηλικιωμένος μαύρος άνδρας με άσπρα μαλλιά ντυμένος με λευκή ρόμπα.To χρώμα του είναι το λευκό, ημέρα του η Πέμπτη και γιορτή του, η 24 η Σεπτεμβρίου.
Yemaya (Yemoja) Άγιος: Παναγία της Regla Χρώματα: Μπλε και σαφής Αριθμός: 7 Θεά της θάλασσας και της μητρότητας. Στη Νιγηρία, είναι θεότητα ποταμού, αλλά καθώς στην Κούβα δέν υπάρχουν μεγάλα ποτάμια, η λατρεία της σχετίσθηκε με τη θάλασσα. Είναι αντικείμενο μεγάλου σεβασμού στη Santeria και νοείται πώς προστατεύει τόσο τις μητέρες, όσο και τους ναυτικούς, ενώ ο χαρακτήρας της είναι αυστηρός αλλά δίκαιος. Στην καθολική εικονογραφία (της Κούβας συγκεκριμένα) αντιστοιχεί στην Παναγία της Regla (κωμόπολης που σήμερα εφάπτεται στην Αβάνα). Χρώματα της, το γαλάζιο και το διάφανο του κρυστάλλου, σύμβολο της το ψάρι, η βάρκα και τα δίχτυα, ημέρα της η Τετάρτη και γιορτή της (σημαντική στην Κούβα), η 6η και η 7η Σεπτεμβρίου.
Ochosi (Ochossi, Oshosi) Άγιος: Άγιος Norbert Χρώματα: Μπλε και πορτοκαλί Number: 3, 7 Αλλος ένας απο τους «πολεμιστές orishas», είναι ο θεός του κυνηγιού, αλλά και της δικαιοσύνης, των φυλακών και των νόμων. Είναι ένας «χρήσιμος» θεός και η λατρεία του έχει επιβιώσει λόγω της αναπροσαρμογής των ιδιοτήτων του στο κουβανέζικο περιβάλλον, όπου το κυνήγι έδωσε σταδιακά την θέση του στις πάσης φύσεως δικαστικές κι αστυνομικές περιπέτειες (κατά τα φαινόμενα, στην Αφρική υπήρξε μια ήσσονος σημασίας τοπική κυνηγετική θεότητα). Στην καθολική εικονογραφία, αντιστοιχεί στον Αγιο Norberto. Χρώμα του το βιολετί, σύμβολα του το τόξο και το βέλος, ημέρα του η Τρίτη (καθώς συντροφεύει πάντα τον Oggún) και γιορτή του, η 6η Ιουνίου.
Ochún (Oshún)
Άγιος: Η Παναγία του Ελέους του Cobre Χρώματα: Κίτρινο και πορτοκαλί Αριθμός: 5 H «Μαύρη Αφροδίτη» της Santeria, είναι η θεά του έρωτα, του αισθησιασμού, της γυναικείας σεξουαλικότητας, αλλά και του χρυσού, των χρημάτων, των γλυκών κι εν γένει, των ηδονών της ζωής. Είναι, ακόμη, προστάτιδα των λιμνών και των γλυκών νερών, καθώς η αφετηρία της λατρείας της στην Αφρική εστιάζεται στον ομώνυμο ποταμό, κοντά στην Ilesha. Είναι μια άκρως καπριτσιόζα θεά, κοκέτα, δύστροπη, άλλοτε ολοκληρωτικά δοσμένη κι άλλοτε εντελώς καταστροφική (σαν τον έρωτα), παραμένει δημοφιλέστατη στην Κούβα και θεωρείται πώς συντροφεύει πάντοτε την (πρεσβύτερη και σοφότερη) Yemayá, συμπληρώνοντας την γυναικεία υπόσταση (μητέρα-γυναίκα). Στην καθολική εικονογραφία, αντιστοιχεί στην Παναγία της Ευσπλαχνίας του Χαλκού (Virgen De La Caridad Del Cobre). Χρώμα της, το κίτρινο, σύμβολο της ο καθρέφτης και η βεντάλια, ημέρα της το Σάββατο και γιορτή της, η 8η Σεπτεμβρίου.
Elegguá (Elewá, Elegbá) Άγιος: Άγιος Αντώνιος Χρώματα: Κόκκινο και μαύρο Number: 3 και 21 Θεός της τύχης, της μοίρας, των δρόμων. Είναι ο αγγελιαφόρος των orishas κι εκείνος που ανοίγει ή κλείνει τις πόρτες για κάθε τι. Σε όλες τίς τελετές και τις δραστηριότητες της Santeria μνημονεύεται πάντοτε πρώτος, προκειμένου να «ανοίξει» την είσοδο προς τον κόσμο των θεών, ενώ η επίκληση του ολοκληρώνει απαραιτήτως τα πάσης φύσεως δρώμενα (προκειμένου να «κλείσει» ξανά την είσοδο). Ακόμα, σαν την ίδια την τύχη, είναι ιανός (και στην Αφρική συχνά απεικονίζεται σαν τέτοιος), όντας άλλοτε καλός και γενναιόδωρος, κι άλλοτε εκδικητικός και επικίνδυνος. Ο Elegguá θεωρείται σπουδαίας σημασίας φύλακας και στην Κούβα, το ομοίωμα του τοποθετείται πάντοτε δίπλα στην πόρτα των σπιτιών. Στην καθολική εικονογραφία, αντιστοιχεί στο Βρέφος της Atocha ή στον Αγιο Αντώνιο ή (κάποιες φορές) στο Αγιο Πνεύμα. Τα χρώματα του είναι το κόκκινο και το μαύρο, σύμβολο του το garabato (είδος ραβδιού με γυριστή άκρη), ημέρα του η Δευτέρα και γιορτή του, η 3η Ιουνίου.
Babalu Ayé (Babaluaye, Asojano)
Άγιος: Άγιος Λάζαρος Χρώματα: Λευκό, μπλε, καφέ, μαύρο Αριθμός: 17 Ένας απο τους πιο ξακουστούς θεούς ολόκληρης της Δυτικής Αφρικής (με διάφορα ονόματα, ανάλογα με την περιοχή), πιστεύεται πώς πέρασε στη θρησκεία των Yoruba ερχόμενος απο τη γειτονική Δαχομέη, όπου είναι γνωστός με τα ονόματα Chákpana, Asojano, Asoyí και Aluá κι αποτελεί τη σημαντικότερη θεότητα του εθνικού γκρουπ Ewe-Fon (καθώς και των Arará, απογόνων τους στην Κούβα). Είναι ο θεός των φοβερών ασθενειών και των επιδημιών (κυρίως της ευλογιάς και της λέπρας) και στην Αφρική προκαλεί τρόμο, στην Κούβα όμως, προφανώς λόγω σχετικής έλλειψης μεγάλων λοιμών, πήρε τα χαρακτηριστικά του «θαυματουργού θεραπευτή», ικανού για τα πιο απίστευτα θαύματα και γιατρειές. Παρουσιάζεται με τη μορφή του κουτσού, ρακένδυτου γέρου, που στηρίζεται σε πατερίτσες και ακολουθείται πάντα από δύο σκυλιά (εμφανής η επιρροή της καθολικής εικόνας του Αγίου Λάζαρου, με τον οποίο σχετίζεται), η «στολή» του στη Santeria όμως έχει και την(αφρικάνικη) βερσιόν του ενδύματος από τσουβάλι και της φούστας από ξερά χόρτα. Την 17η Δεκεμβρίου, γιορτή του Αγίου Λάζαρου, δεκάδες χιλιάδες Κουβανών ξεκινούν προσκηνυματική πορεία ως το Rincon, έξω από την Αβάνα, όπου εδρεύει ο ιερός τόπος του αγίου – orisha, αποζητώντας προστασία και θαυματουργή παρέμβαση του σε θέματα υγείας. Χρώμα του είναι το μωβ, ημέρα του η Τετάρτη και σύμβολο του το ajá (μικρή σκούπα απο κλαριά, που καθαρίζει τις «κακές επιρροές»)
Ogun (Oggún) Άγιος: Άγιος Pete Χρώματα: Πράσινο και μαύρο Αριθμός: 3 Θεός του μετάλλου, των εργαλείων και των βουνών. Ιδιαίτερα σημαντική θεότητα ως σήμερα σε περιοχές της Νιγηρίας (κυρίως στην Ilesha, απ΄όπου η λατρεία του φαίνεται να προέρχεται), στην Κούβα συγκαταλέγεται στους «πολεμιστές orishas» και θεωρείται σκληρός, βίαιος, πρωτόγονος, αλλά ισχυρός και σημαντικός προστάτης. Είναι ο πάτρωνας των σιδεράδων, των κλειδαράδων κι όσων, γενικά, δουλεύουν με το μέταλλο. Στην καθολική εικονογραφία, αντιστοιχεί στον Άγιο Πέτρο ή στον Ιωάννη τον Βαπτιστή ή στον Αρχάγγελο Μιχαήλ. Χρώματα του είναι το πράσινο και το μαύρο, σύμβολα του το σφυρί και η μαχαίρα (machete), ημέρα του η Τρίτη και γιορτή του, η 29η Σεπτεμβρίου.
Chango (Shango, Sango)
Άγιος: Αγία Βαρβάρα Χρώματα: Κόκκινο και λευκό Αριθμός: 6 Ισως ο δημοφιλέστερος θεός της Santeria σε ό,τι αφορά την κουβανική κοινή γνώμη, ο Changó είναι η πιο «ανθρωπόμορφη» θεότητα της Santeria, ίσως γιατί σύμφωνα με τον θρύλο (που μάλλον είναι ιστορική αλήθεια) υπήρξε θνητός, ο οποίος στη συνέχεια θεοποιήθηκε. Είναι ο orisha της φωτιάς, του κεραυνού, του χορού, της μουσικής και των τυμπάνων, μονίμως θερμόαιμος, θερμοκέφαλος, καυγατζής, γυναικάς και επιπλέον, ο θεός-αρμόδιος επί της ανδρικής ρώμης και της αρρενωπότητας. Στην καθολική εικονογραφία, αντιστοιχεί στην Αγία Βαρβάρα (λόγω σχέσης του πυροβολικού με την φωτιά και τον κεραυνό, αλλά και λόγω ταύτισης των χρωμάτων). Χρώμα του, το κόκκινο και το λευκό, σύμβολο του το τσεκούρι και το τύμπανο, ημέρα του η Τετάρτη και γιορτή του, η 4η Δεκεμβρίου.
Orisha Oko (Orichaoco) Άγιος: Άγιος Ισίδωρος Χρώματα: Τυρκουάζ και ροζ Αριθμός: 7 O Orisha Oko είναι o Orisha της γεωργίας και της εύφορης γης. Είναι το μυστήριο της γονιμότητας και της αναπαραγωγής. Ο ίδιος απεικονίζεται συχνά ως αγρότης που εργάζεται σκληρά, φοράει ψάθινο καπέλο και οργώνει τη γη με δύο βόδια.
Olokun Άγιος: Κανένας Χρώματα: σκούρο μπλε με το πράσινο Αριθμός: 9 Orisha του ωκεανού και της ανοιχτής θάλασσας, που παριστάνεται άλλωτε με ανδρική και άλλοτε με γυναικεία μορφή (συχνά δε, ως γοργόνα). Στη Νιγηρία είναι η κατ΄εξοχήν θεότητα της θάλασσας, στην Κούβα όμως, που αυτό τον ρόλο πήρε η Yemayá, ο/η Οlókun έμεινε να διαφεντεύει τα μεγάλα βάθη και το απέραντο του ωκεανού, δηλαδή την πιο απρόβλεπτη κι επικίνδυνη θαλάσσια διάσταση. Γι΄αυτό, στην Κούβα είναι απο τους πιό επίφοβους orishas και μεγάλο μέρος των τελετών προς τιμήν του έχει πλέον χαθεί, αφού οι santeros φοβούνταν (ακόμα και σήμερα) πώς η άμεση επικοινωνία μαζί του θα σήμαινε τον θάνατο τους. Τα ιερά του αντικείμενα, πάντως, θεωρούνται ισχυρή προστασία και παραδίδονται μέσα σε ένα μεγάλο βάζο ή κιούπι γεμάτο νερό μετά απο ειδική τελετή-μύηση. Ανήκει κυρίως στην δικαιοδοσία των babalaos. Χρώματα του, το μπλέ και το μαύρο και σύμβολα του, τα κοχύλια, η μορφή της γοργόνας και το τιμόνι του πλοίου.
Los Ibeyi Άγιος: Άγιος Κοσμάς και Άγιος Δαμιανός Χρώματα: Kόκκινο και μπλε Number: 2, 4 και 8 Τα Ibeyi είναι θεϊκά δίδυμα. Θεωρούνται κατώτερες θεότητες των Orisha. Τα Ibeyi είναι τα παιδιά της Oshún και του Chango. Όταν η Oshún γέννησε τα Ibeyi, ήταν τα πρώτα δίδυμα που γεννήθηκαν και χαρακτηρίστηκε ως μάγισσα. Δεν τα αναγνώρισε για να διεκδικήσει εκ νέου τη θέση της στην κοινωνία. Η Oya πήρε τα Ibeyi και έγινε η θετή τους μητέρα. Τα Ibeyi απεικονίζονται ως δύο μικρά παιδιά ή βρέφη: ένα αγόρι με το όνομα Taiwo ντυμένο στα κόκκινα, και ένα κορίτσι που ονομάζεται Kehinde ντυμένο στα μπλε. Ενώ η Kehinde γεννήθηκε δεύτερη θεωρείται ότι είναι η μεγαλύτερη εκ των δύο.
Obba
Aggayú (Agajú, Aganyu, Aggayu Sola) Άγιος: Αγίου Χριστοφόρου Χρώματα: Καφέ και οπάλιο Αριθμός: 9 Ο Aggayú είναι ο πατέρας Chango στην Santeria. Μερικοί λένε ότι είναι ο μικρότερος αδελφός του Chango. Ο Aggayú είναι ο Orisha του ηφαιστείου και ο βαρκάρης που μεταφέρει τους ανθρώπους κατά μήκος του ποταμού. Μερικοί αναφέρονται σε αυτόν ως ο Orisha της ερήμου. Η λατρεία του είναι στενά συνδεδεμένη με αυτό του Shango. Απεικονίζεται ως ένα κοντόχοντρος γεροδεμένος άντρας που περπατά με τεράστια άλματα και φέρει ένα διπλό τσεκούρι με μια καμπυλωτή διπλή λαβή.
Orunmila (Orunla, Orula)
Άγιος: Άγιος Φραγκίσκος της Ασίζης Χρώματα: Κίτρινο και πράσινο (ή καφέ και πράσινο) Αριθμός: 16 Orúla (ή Orúnmila) : Κομβικής σημασίας θεότητα στην Αφρική, έχει κρατήσει μεγάλο μέρος απο την αίγλη του και στην Κούβα. Είναι ο θεός της μαντικής κι ο κατ΄εξοχήν συμβουλάτορας όλων, όντας ο ιδιοκτήτης κι αποκλειστικός χρήστης του μαντείου του Ifá, στο οποίο καταφεύγουν εξ ίσου θνητοί και orishas. Υφίστανται μυριάδες μύθοι κι ιστορίες γύρω απο τη δράση του, που όλες ανεξαιρέτως αποσκοπούν στο να παραδειγματίσουν και να διδάξουν τους κατοίκους αυτού του κόσμου. Οι ιερείς του (babalaos) είναι οι ανώτεροι στην ιεραρχία της Santeria. Στην καθολική εικονογραφία, αντιστοιχεί στον Άγιο Φραγκίσκο της Ασίζης. Χρώματα του, το κίτρινο και το πράσινο, σύμβολο του ο «μαντικός πίνακας του Ifá» και γιορτή του, η 4η Οκτωβρίου.
Πηγή: http://www.latinmusic.gr
